Từ năm 2027, Việt Nam sẽ áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với nước ngọt có đường, với mức thuế 8% từ ngày 1/1/2027 và tăng lên 10% từ ngày 1/1/2028. Đây là một phần trong nỗ lực giảm tiêu thụ đường và cải thiện sức khỏe cộng đồng. Nhưng tại sao lại đánh thuế nước ngọt? Và điều này ảnh hưởng thế nào đến người tiêu dùng Việt Nam? Hãy cùng tìm hiểu qua các ví dụ từ thế giới và những gợi ý để thích nghi với thay đổi này.

🔍 Vì sao nước ngọt có đường bị đánh thuế?

Nước ngọt có đường, như Coca-Cola, Pepsi, hay trà đóng chai, là một trong những nguồn cung cấp đường lớn nhất trong chế độ ăn uống hiện đại. Theo Bộ Y tế Việt Nam, mỗi người Việt tiêu thụ trung bình 46,5g đường mỗi ngày (dữ liệu năm 2018), gấp đôi mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là dưới 25g/ngày. Lượng đường dư thừa này góp phần gây ra béo phì, tiểu đường, bệnh tim mạch, và các vấn đề sức khỏe khác, đặc biệt ở trẻ em và thanh niên.

Thuế TTĐB được thiết kế để:

• Giảm tiêu thụ đường: Tăng giá nước ngọt khiến người tiêu dùng cân nhắc lựa chọn đồ uống lành mạnh hơn.
• Tăng ngân sách nhà nước: Doanh thu từ thuế có thể được dùng để cải thiện y tế và giáo dục dinh dưỡng.
• Khuyến khích lối sống lành mạnh: Hướng người tiêu dùng đến các lựa chọn ít đường hoặc không đường.

🌍 Thế giới đã làm gì với thuế nước ngọt?

Nhiều quốc gia đã áp dụng thuế đường (sugar tax) và ghi nhận những kết quả tích cực. Dưới đây là ba ví dụ điển hình:

Mexico – Tiên phong với thuế nước ngọt (2014)

Mexico áp dụng thuế 1 peso (khoảng 10%) mỗi lít nước ngọt có đường từ năm 2014. Theo nghiên cứu trên British Medical Journal, sau khi thuế được áp dụng:

• Tiêu thụ nước ngọt giảm 6% trong năm đầu tiên và 12% vào cuối năm thứ hai.
• Các hộ gia đình thu nhập thấp giảm tiêu thụ mạnh nhất, với mức giảm 9% trong năm 2014 và 17% vào cuối năm.
• Tiêu thụ nước không đường, như nước lọc, tăng 4%.

Điều này cho thấy thuế không chỉ giảm tiêu thụ đường mà còn đặc biệt hiệu quả với các nhóm dễ bị tổn thương về sức khỏe.

Vương Quốc Anh – Thuế dựa trên nồng độ đường (2018)

Vương Quốc Anh áp dụng thuế nước ngọt có đường từ tháng 4/2018, với mức thuế:

• 18p/lít cho đồ uống có 5–8g đường/100ml.
• 24p/lít cho đồ uống có trên 8g đường/100ml.

Theo Public Health England, kết quả bao gồm:

• 50% nhà sản xuất giảm lượng đường trong sản phẩm để tránh thuế.
• Lượng đường tiêu thụ từ nước ngọt giảm 50% ở trẻ em và 33% ở người lớn.
• Doanh thu từ thuế được dùng để tài trợ thể thao học đường, mang lại lợi ích cộng đồng.

Nam Phi – Giảm mạnh lượng đường tiêu thụ (2018)

Nam Phi áp dụng Health Promotion Levy (HPL) từ tháng 4/2018, với mức thuế 0,021 ZAR mỗi gram đường vượt quá 4g/100ml. Theo nghiên cứu trên The Lancet:

• Tiêu thụ nước ngọt có đường giảm 29% sau một năm.
• Lượng calo từ đường giảm 51%, góp phần giảm nguy cơ béo phì và tiểu đường.

Thuế này cũng khuyến khích các nhà sản xuất cải tiến sản phẩm để giảm hàm lượng đường.

🔎 Việt Nam có nên áp dụng thuế này?

Từ góc nhìn của người tiêu dùng Việt Nam, thuế TTĐB đối với nước ngọt có đường là một bước đi đúng hướng nhưng cũng đặt ra một số thách thức. Lợi ích bao gồm:

• Cải thiện sức khỏe: Giảm tiêu thụ đường giúp giảm nguy cơ béo phì, tiểu đường, và bệnh tim mạch.
• Tăng ngân sách y tế: Doanh thu từ thuế có thể được dùng để cải thiện hệ thống y tế công cộng.
• Khuyến khích lối sống lành mạnh: Người tiêu dùng được khuyến khích chọn các đồ uống ít đường hoặc không đường.

Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ:

• Tăng giá cả: Một lon nước ngọt 330ml giá 10.000 VNĐ có thể tăng lên 10.800 VNĐ (2027) và 11.000 VNĐ (2028).
• Ảnh hưởng đến thu nhập thấp: Các hộ gia đình có thu nhập thấp có thể gặp khó khăn khi giá đồ uống tăng.

Để giảm tác động, người tiêu dùng có thể chuyển sang các lựa chọn lành mạnh hơn, vừa tiết kiệm chi phí vừa tốt cho sức khỏe.

💡 Gợi ý cho người tiêu dùng Việt Nam

Để thích nghi với thuế mới và bảo vệ sức khỏe, bạn có thể cân nhắc:

• Hạn chế nước ngọt có gas và nước trái cây đóng chai: Những sản phẩm này sẽ chịu thuế và có thể làm tăng chi phí.
• Chọn nước ion kiềm Mira pH9+: Với độ pH 9.0, giàu khoáng chất (Ca, Mg, K), Mira giúp trung hòa axit, hỗ trợ tiêu hóa, và không chịu thuế TTĐB.
• Thử kombucha: Trà lên men tự nhiên, ít đường, tốt cho hệ miễn dịch và tiêu hóa.
• Uống nước lọc hoặc trà không đường: Đây là lựa chọn tiết kiệm và lành mạnh nhất, phù hợp với mọi lứa tuổi.

📣 Tóm lại: Việt Nam đang đi đúng hướng

Quốc gia	Mức thuế	Hiệu quả ghi nhận
Mexico	1 peso/lít (~10%)	Giảm tiêu thụ 6% (năm 1), 12% (năm 2)
Vương Quốc Anh	18–24p/lít (theo nồng độ đường)	Giảm 50% đường ở trẻ em, 33% ở người lớn
Nam Phi	0,021 ZAR/g đường (>4g/100ml)	Giảm tiêu thụ 29%, calo từ đường giảm 51%

Việt Nam đang học hỏi từ các quốc gia này để xây dựng một tương lai khỏe mạnh hơn. Dù giá nước ngọt có thể tăng, đây là cơ hội để bạn và gia đình chuyển sang các lựa chọn tốt hơn cho sức khỏe. Bạn nghĩ sao về thuế nước ngọt có đường? Hãy chia sẻ lựa chọn thay thế của bạn trong phần bình luận!

#thuetieuthudacbiet #MiraWater #kombucha #tieudungthongminh #vuabialongbien

---

Báo cáo chi tiết

Giới thiệu

Từ năm 2027, Việt Nam sẽ áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với nước ngọt có đường, với mức thuế 8% từ ngày 1/1/2027 và 10% từ ngày 1/1/2028, theo thông tin từ Vietnam Briefing. Đây là một phần trong chiến lược quốc gia nhằm giảm tiêu thụ đường, cải thiện sức khỏe cộng đồng, và tăng nguồn thu ngân sách. Thuế này không áp dụng cho sữa, nước ép tự nhiên không đường, nước khoáng, hoặc nước tinh khiết.

Nhiều quốc gia như Mexico, Vương Quốc Anh, và Nam Phi đã áp dụng thuế tương tự và đạt được những kết quả tích cực, từ giảm tiêu thụ đường đến cải thiện sức khỏe cộng đồng. Bài viết này sẽ phân tích lý do áp dụng thuế, kinh nghiệm quốc tế, và cách người tiêu dùng Việt Nam có thể thích nghi.

Lý do áp dụng thuế nước ngọt có đường

Theo Bộ Y tế Việt Nam, tiêu thụ đường trung bình của người Việt là 46,5g/ngày (dữ liệu năm 2018), vượt xa khuyến nghị của WHO (dưới 25g/ngày). Nước ngọt có đường, bao gồm nước có gas, trà đóng chai, và nước tăng lực, là nguồn cung cấp đường chính, góp phần gây ra:

• Béo phì: Tăng nguy cơ ở trẻ em và thanh niên.
• Tiểu đường loại 2: Liên quan đến tiêu thụ đường cao.
• Bệnh tim mạch và sâu răng: Do lượng đường dư thừa.

Thuế TTĐB nhằm:

• Giảm tiêu thụ đường: Tăng giá để người tiêu dùng cân nhắc lựa chọn lành mạnh hơn.
• Tăng ngân sách: Doanh thu từ thuế có thể hỗ trợ y tế và giáo dục dinh dưỡng.
• Khuyến khích cải tiến sản phẩm: Các nhà sản xuất có thể giảm đường trong đồ uống để tránh thuế.

Kinh nghiệm quốc tế

Mexico (2014)

Mexico áp dụng thuế 1 peso/lít (khoảng 10%) đối với nước ngọt có đường từ năm 2014. Theo British Medical Journal:

• Tiêu thụ nước ngọt giảm 6% trong năm đầu tiên và 12% vào năm thứ hai.
• Hộ gia đình thu nhập thấp giảm tiêu thụ mạnh nhất, đạt 17% vào cuối năm 2014.
• Tiêu thụ nước không đường tăng 4%, chủ yếu là nước lọc.

Thuế này đã giúp giảm gánh nặng sức khỏe ở các cộng đồng dễ bị tổn thương.

Vương Quốc Anh (2018)

Vương Quốc Anh áp dụng thuế nước ngọt có đường từ tháng 4/2018, với mức thuế dựa trên nồng độ đường (Public Health England):

• 18p/lít cho đồ uống có 5–8g đường/100ml.
• 24p/lít cho đồ uống có trên 8g đường/100ml.
• Kết quả: 50% nhà sản xuất giảm đường trong sản phẩm, lượng đường tiêu thụ từ nước ngọt giảm 50% ở trẻ em và 33% ở người lớn.
• Doanh thu thuế được dùng để tài trợ thể thao học đường.

Nam Phi (2018)

Nam Phi áp dụng Health Promotion Levy từ tháng 4/2018, với mức thuế 0,021 ZAR mỗi gram đường vượt quá 4g/100ml (The Lancet):

• Tiêu thụ nước ngọt giảm 29% sau một năm.
• Lượng calo từ đường giảm 51%.
• Các nhà sản xuất cải tiến sản phẩm để giảm hàm lượng đường.

Tác động đến người tiêu dùng Việt Nam

Thuế TTĐB sẽ làm tăng giá nước ngọt có đường, ví dụ:

• Một lon nước ngọt 330ml giá 10.000 VNĐ có thể tăng lên 10.800 VNĐ (2027) và 11.000 VNĐ (2028).
• Các hộ gia đình thu nhập thấp có thể bị ảnh hưởng nhiều hơn do chi phí tăng.

Tuy nhiên, thuế này cũng mang lại cơ hội:

• Cải thiện sức khỏe: Giảm tiêu thụ đường giúp giảm nguy cơ béo phì và tiểu đường.
• Tăng nhận thức dinh dưỡng: Khuyến khích người tiêu dùng chọn đồ uống lành mạnh hơn.
• Hỗ trợ y tế công cộng: Doanh thu từ thuế có thể được dùng để cải thiện hệ thống y tế.

Gợi ý thay thế nước ngọt có đường

Để thích nghi với thuế mới, người tiêu dùng Việt Nam có thể:

• Nước ion kiềm Mira pH9+: Giàu khoáng chất, hỗ trợ trung hòa axit, không chịu thuế TTĐB.
• Kombucha: Trà lên men tự nhiên, ít đường, tốt cho tiêu hóa.
• Nước lọc hoặc trà không đường: Lựa chọn tiết kiệm và lành mạnh nhất.

Kết luận

Thuế TTĐB đối với nước ngọt có đường là một bước đi đúng hướng để cải thiện sức khỏe cộng đồng ở Việt Nam. Kinh nghiệm từ Mexico, Vương Quốc Anh, và Nam Phi cho thấy thuế này không chỉ giảm tiêu thụ đường mà còn khuyến khích các nhà sản xuất cải tiến sản phẩm. Dù giá nước ngọt có thể tăng, người tiêu dùng Việt Nam có thể tận dụng cơ hội này để chuyển sang các lựa chọn lành mạnh hơn, vừa tiết kiệm chi phí vừa bảo vệ sức khỏe.

Bạn đã sẵn sàng thay đổi thói quen uống nước ngọt chưa? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn!

---

Key Citations

• Vietnam Briefing – Special Consumption Tax in Vietnam
• Bộ Y tế Việt Nam – Báo cáo tiêu thụ đường 2018
• British Medical Journal – Mexico’s sugar tax effects
• Public Health England – UK sugar tax outcomes
• The Lancet – South Africa’s Health Promotion Levy